مؤسسات قرآنی مردم‌نهاد: مؤسسه تفسیر جوان پس از پایان جنگ تحمیلی جهت جبهه توسعه فرهنگ قرآنی گام نهاد که این رویکرد منجر به کشف حلقه‌های مفقود موضوعی در حوزه تفسیر قرآن شد و از این رو سبب شد تا با ۱۸ کشور خارجی تعامل برقرار شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با توجه به افزایش روزافزون توسعه فرهنگ قرآنی در جامعه و پیدایش نسل جوان در این حوزه، برخی از مؤسسات قرآنی به کار حفظ، تفسیر و ترجمه آیات قرآن می‌پردازد؛ البته شاهد دشوار بودن این مباحث آموزشی نیز هستیم.
آشنایی با محمد بیستونی، پژوهشگر هزار عنوان کتاب تفسیری
مبحث تفسیر قرآن کریم در رزومه فعالیت برخی از مؤسسات قرآنی ـ مردمی گنجانده شده است، از این رو در این گزارش به ارائه روند فعالیت تفسیری قرآن و دستاورد مؤسسه تفسیر جوان می‌پردازیم.
مؤسسه تفسیر جوان از سوی محمد بیستونی، محقق و پژوهشگر هزار عنوان کتاب‌های تفسیر ترتیبی و موضوعی قرآن مدیریت می‌شود؛ وی متولد 1337 و دارای مدرک کارشناسی الهیات و معارف اسلامی و دکترای جامعه‌شناسی است.
فراگیری مباحث اعتقادی و اخلاقی توسط آیت‌الله دستغیب
مدیرعامل مؤسسه تفسیر جوان از 14 سالگی وارد مسجد الرضای شیراز شده است که پس از تربیت و تعلیم اعتقادی و اخلاقی توسط حضرت آیت‌الله سیدعلی‌اصغر دستغیب در محور بسیاری از فعالیت‌های انقلابی در دوران رژیم شاهنشاهی، توانست سپاه پاسداران شیراز را پس از انقلاب اسلامی با جمعی از جوانان راه‌اندازی کند.
گام نهادن مؤسسه تفسیر جوان پس از پایان جنگ تحمیلی در جبهه توسعه فرهنگ قرآنی
وی به‌عنوان مسئول تبلیغات، انتشارات، بسیج و رئیس ستاد سپاه پاسداران در استان‌های فارس، بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد خدمات ارزنده‌ای را ارائه داده است؛ همچنین با پایان جنگ تحمیلی در سال 1368 تاکنون در جبهه توسعه فرهنگ قرآنی فعالیت‌های گسترده‌ای را آغاز کرده که ابداع «کارگاه‌های آموزشی قرآن و مهارتهای زندگی» و آموزش رایگان حدود 1 میلیون نفر از طریق کارگاه‌های یاد شده و شناسایی، جذب، سازماندهی و به‌کار گیری حدود 5 هزار پژوهشگر قرآنی را می‌توان از جمله فعالیت‌های وی عنوان کرد.
این محقق و پژوهشگر توانسته بیش‌از هزار عنوان از آثار قرآنی در عرصه تفسیر موضوعی و میان رشته‌ای و کاربردی قرآن کریم از جمله تفسیر کودک، تفسیر نوجوان، تفسیر جوان، تفسیر زنان، تفسیر مردان، تفسیر خانواده و کتاب لغت‌شناسی و مفاهیم قرآن کریم را در کارنامه فعالیت‌های قرآنی خود قرار دهد.
اعمال برنامه‌های قرآنی در 18 کشور خارجی؛ رویکرد مؤسسه تفسیر جوان
مؤسسه قرآنی تفسیر جوان در سال 1370 فعالیت خود را آغاز کرده است که مهم‌ترین مبحث این مرکز قرآنی بر روال تفسیر تخصصی و موضوعی اجرایی می‌شود؛ ناگفته نماند مؤسسه تفسیر جوان علاوه بر انجام برنامه‌های قرآنی در داخل کشور، با 18 کشور و در سطح بین‌المللی نیز هماهنگی‌های لازمه را جهت اشاعه فعالیت‌های قرآنی انجام داده است.
رویکرد‌های این مؤسسه قرآنی در حیطه قرائت، ترجمه، مفاهیم، حفظ، جمع‌آوری، دسته‌بندی و ارائه راهکارهای اجرایی مربوط به مطالبات قرآنی مقام معظم رهبری، تفسیر و تدبر، حاکمیت قرآن، پژوهش‌های قرآنی، مسابقات قرآنی، انس، عمل و رفتارسازی قرآنی و فرهنگ و سبک زندگی اسلامی و همچنین قرآن و مهارتهای زندگی گنجانده می‌شود.
تدوین 120 جلد کتاب تفسیر موضوعی قرآن توسط مؤسسه تفسیر جوان
باید یادآور شد، مؤسسه تفسیر جوان توانسته 120 جلد از تفسیر موضوعی قرآن کریم را تهیه و تدوین کند؛ همینطور نخستین بانک جهانی قرآن‌پژوهی توسط این مرکز با نظارت محمد بیستونی راه‌اندازی شده است تا علاوه بر جامعه قرآنی، عموم مردم با پژوهش‌های قرآنی گذشته و آینده آشنا شوند.
یکی از مهم‌ترین گام‌هایی که مؤسسه تفسیر جوان در مسیر توسعه فرهنگ قرآنی برداشته، انتشار کتاب آموزش تفسیر موضوعى، کاربردى و میانرشتهاى قرآن براى 6 گروه سنى هدف شامل کودک، نوجوان، جوان، زنان، مردان و خانواده است.
صدور تأییدیه مراجع عظام تقلید از آثار قرآنی مؤسسه تفسیر جوان
تأییدیه همه آثار این مؤسسه از سوی مراجع عظام تقلید و علمای برجسته حوزه‌های علمیه صادر شده است؛ باید یادآور شد که نخستین کتابخانه تخصصی «قرآن و حدیث» و نر‌م‌افزار آثار مؤسسه جهت نصب بر روی تلفن‌های همراه راه‌اندازی شده است.
به گفته محمد بیستونی، علت نام‌گذاری مؤسسه با عنوان تفسیر جوان، جذب مستعدان قرآنی نوجوان و جوان بوده است تا با روش‌های جدید و ابزارهای به‌روز با مباحث قرآنی آشنا شوند.
وی در رابطه با عمده فعالیت‌های تفسیری در حوزه قرآن توسط مؤسسه تفسیر جوان گفت: فعالیت‌های این مرکز در حول تفسیر می‌‌چرخد؛ این مباحث برای طلاب، دانشجویان، اساتید و حتی جوانان تهیه شده است؛ لذا هدف اصلی مؤسسه قرآنی تفسیر جوان مخاطبان جوان است.
بنابر اظهارات بیستونی، یک هزار عنوان موضوع تفسیری در عرصه تربیتی و موضوعی از سوی پژوهشگران قرآنی این مرکز بررسی شده است؛ ناگفته نماند مؤسسه تفسیر جوان تا به حال در حوزه حفظ، قرائت و مفاهیم قرآن کریم فعالیت نداشته است.
این مؤلف و محقق قرآنی با اشاره به اینکه در طول تاریخ اسلام به مباحث تفسیری به‌صورت ویژه پرداخته نشده است، اظهار کرد: با توجه به اینکه محور اصلی مؤسسه تفسیر جوان، مباحث تفسیری است اقدام به تألیف کتاب‌های آموزشی با گرایش‌های کودک، نوجوان، جوان، زنان، مردان، خانواده و مشاغل شد تا تمامی مقاطع با فنون و ترجمه تفاسیر آیات آشنا شوند.
پُر کردن حلقه‌های مفقود موضوعی؛ نگاه مؤسسه تفسیر جوان
به گفته بیستونی نگاه مؤسسه تفسیر جوان، پُر کردن و کشف حلقه‌های مفقود موضوعی است که کمتر در طول تاریخ اسلام به آن پرداخته شده است؛ باید یادآور شد که این مرکز قرآنی این مؤسسه دارای 6 هزار پژوهشگر قرآنی است که طی مباحث تفسیری گردهم می‌آیند و به پژوهش و تحقیق موضوعات قرآنی می‌پردازند.
تولید آثار جدید تفسیری هر ماه در حوزه قرآن
مؤسسه قرآنی تفسیر جوان دارای 100 نفر به‌عنوان اعضای هیئت علمی از حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها است که هر ماه به‌طور میانگین یک کار جدید در عرصه تفسیر قرآن کریم تولید می‌شود.
بیستونی به تشکیل کتابخانه تخصصی در حوزه قرآن و روایی اشاره کرد و افزود: در همان ابتدای کار با موضوع تفسیر قرآن بود که با عدم کتابخانه تخصصی مواجه شدیم، براین اساس نخستین کتابخانه قرآنی در تهران را در خیابان پاسداران، بین گلستان هشتم و نهم راه‌اندازی کردیم.
باید گفت در مؤسسه قرآنی تفسیر جوان، حدود 5 هزار عنوان کتاب قرآنی جمع‌آوری شده است و همچنین نرم‌افزارهای جدیدی را روانه بازار می‌کند که این مهم از سوی پژوهشگران قرآنی و اعضای هیئت علمی این مؤسسه اجرایی می‌شود.
بیستونی معتقد است که مؤسسه تفسیر جوان توانسته پاسخگوی نیاز‌های مخاطبان قرآنی باشد و در جهت توسعه فرهنگ قرآنی گام‌های سازنده‌ای را بردارد.
کتابخانه تخصصی قرآنی و روایی مؤسسه تفسیر جوان تهران قادر است تا کتاب و نرم‌افزارهای قرآنی به‌صورت رایگان به تمام اقصاء نقاط کشور و حتی کشورهای خارجی از طریق اداره پُست ارسال کند.
به گفته این پژوهشگر، نزدیک به 40 مؤسسه تحت نظارت مؤسسه تفسیر جوان فعالیت دارد و صرفاً به‌صورت موضوعی گام‌های کاربردی برمی‌دارند؛ یکی از موفقیت‌های این مؤسسه این بوده که اساتید متخصص را تحت تعلیم قرار دهد و به کارگاه‌های آموزش مهارتهای زندگی اعزام کند.
مشارکت 6 هزار مربی قرآن در کارگاه «مهارتهای زندگی»
بیستونی به انتشار مجموعه کتاب‌های «قرآن و مهارت های زندگی» در راستای کارگاه‌های آموزش مهارتهای زندگی اشاره کرد و گفت: در این کارگاه‌ها روش تفسیر با گرایش مهارتهای زندگی بیان می‌شود که در طول 10 سال گذشته 6 هزار مربی قرآن را تحت تعلیم قرار داده‌ایم.
این کارگاه‌ها در قالب دو صورت 4 ساعته و 3 روزه برگزار می‌شود که افراد با مباحث مربوط به روش انس با قرآن و تفسیر یکی از موضوعات قرآن کریم آشنا می‌شوند؛ به‌طورقطع یکی از فعالیت‌های اجرایی مؤسسه تفسیر جوان تحقیق بر آثار پژوهشی، کاربردی و میان رشته‌ای است.
به‌طورقطع با اعمال برنامه‌های تفسیری می‌توان علاوه بر دانش‌پژوهان، جوانان را به سمت و سوی تعالیم قرآن هدایت کرد که در این راستا پروردگار در سوره اسراء آیه 84 می‌فرمایند: «قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلَى شَاکِلَتِهِ فَرَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَى سَبِیلًا»؛ «بگو هر کس بر حسب ساختار روانى و بدنى خود عمل می‌کند و پروردگار شما به هر که راه یافتهتر باشد داناتر است».
بنابراین می‌توان این کتاب آسمانى را همچون داروخانهاى فرض کرد که بیماران و نیازمندان متناسب با نوع بیمارى و نیاز خاص خود باید به سراغ آن رفته و برنامه زندگى و نجات خود را از این گنجینه معنوى و مادى انتخاب کنند تا پرنده زیباى خوشبختى را در آغوش گرفته و در ساحل امن و آرام آن طى مسیر کرده و دنیا و آخرت خود را در سایه عمل به محتواى قـرآن آباد سازند.